แม้เทคโนโลยีทางการแพทย์จะก้าวหน้ามากเพียงใด แต่มะเร็งยังคงเป็นโรคร้ายที่คร่าชีวิตผู้คนจำนวนมาก และยังมีผู้ป่วยมะเร็งที่กลับมาเป็นซ้ำหลังจากรักษาหายแล้ว ซึ่งสร้างความกังวลใจให้กับผู้ป่วยและครอบครัว สาเหตุที่มะเร็งกลับมาใหม่หลังการรักษามีดังนี้:

1. เซลล์มะเร็งที่ยังคงอยู่
หลังการรักษา เช่น การผ่าตัด เคมีบำบัด หรือการฉายรังสี อาจยังคงมีเซลล์มะเร็งเล็ก ๆ ที่ไม่สามารถตรวจพบได้ ซึ่งเซลล์เหล่านี้สามารถเจริญเติบโตและกลับมาเป็นมะเร็งได้ในภายหลัง

2. การกระจายของเซลล์มะเร็ง (Metastasis)
เซลล์มะเร็งสามารถแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นของร่างกายผ่านระบบเลือดหรือระบบน้ำเหลือง การกระจายนี้อาจไม่สามารถตรวจพบได้ในช่วงแรก แต่สามารถเจริญเติบโตและกลับมาเป็นมะเร็งในบริเวณใหม่ได้

3. การกลายพันธุ์ใหม่ (New Mutations)
เซลล์มะเร็งอาจเกิดการกลายพันธุ์ใหม่ ทำให้สามารถทนทานต่อการรักษาเดิมและกลับมาเป็นมะเร็งที่มีความรุนแรงมากขึ้น

4. การตอบสนองต่อการรักษา (Treatment Resistance)
เซลล์มะเร็งบางเซลล์อาจพัฒนากลไกที่ทำให้ดื้อต่อยา ทำให้ยาไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

5. สถานะของระบบภูมิคุ้มกัน
ระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอหรือไม่สามารถตรวจจับและทำลายเซลล์มะเร็งที่เหลืออยู่ ทำให้เซลล์มะเร็งเจริญเติบโตและกลับมาใหม่ได้

6. ปัจจัยเสี่ยงที่ยังคงมีอยู่
การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ การได้รับสารเคมี และการติดเชื้อไวรัสบางชนิด ยังคงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สามารถทำให้มะเร็งกลับมาใหม่ได้

การป้องกันและเฝ้าระวังการกลับมาของมะเร็ง
การเฝ้าติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่องและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ เช่น เลิกสูบบุหรี่ การบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ และการออกกำลังกาย จะช่วยลดความเสี่ยงในการกลับมาของมะเร็ง นอกจากนี้ การใช้ยาบางชนิดและการฉีดวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสที่เกี่ยวข้องกับมะเร็งก็เป็นอีกวิธีหนึ่งในการป้องกัน

           แม้มะเร็งจะสามารถกลับมาใหม่ได้ แต่ด้วยการปฏิบัติตามคำแนะนำทางการแพทย์และการเฝ้าระวังอย่างสม่ำเสมอ ความเสี่ยงในการกลับมาเป็นมะเร็งซ้ำจะลดลงได้อย่างมาก

บทความโดย นายแพทย์ อัศวเดช แสนบัว แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านรังสีรักษาและมะเร็งวิทยา โรงพยาบาลเวิลด์เมดิคอล (WMC)